Γράφει η Χριστίνα Αλαμάνου
Η μοναδική Στέλλα, η εκθαμβωτική Ίλια , η αισθαντική Φαίδρα η ξεχωριστή Μπλάνς Ντυμπουά.
Ρόλοι και ζωή που έγινε ένα. Εκείνη, δεν συστήθηκε ποτέ με το επίθετό της, το όνομά της και μόνο αρκούσε να τη σφραγίσει για μια ζωή…..
Ευπροσήγορη, λαοφιλής, ενθουσιώδης, σαρωτική, ταλαντούχα, χαρισματική, ευαίσθητη, αγωνίστρια, μαχητική, δραστήρια, λαμπερή, μία πληθωρική φυσιογνωμία, άξια αλλά και αποτελεσματική….
Κάθε της κίνηση πρόδιδε την αυτοπεποίθησή της. Βάδιζε γρήγορα, κάπνιζε πολύ ακόμα και στο δρόμο, με το υγρό της βλέμμα και το πηγαίο χαμόγελο ζωγραφισμένο μονίμως στο πρόσωπο της μαγνήτιζαν και αιχμαλώτιζαν τον συνομιλητή της. Ο Ντασέν είχε πει ότι «Η Μελίνα είναι μια Θεά, που μέσα της βρίσκει ησυχία ο Διάβολος ».
Οι ερμηνείες της στις σπάνιες ταινίες τη δεκαετία του 60 ήταν εξαιρετικές. Η ψιλόλιγνη αγέρωχη φιγούρα της με το ρυθμικό της γέλιο κατάφεραν να στρέψουν το βλέμμα του πλανήτη στην Ελλάδα. Η Μελίνα Μερκούρη γίνεται η κινητή διαφήμιση της χώρας μας σε όλο τον κόσμο.
Η Δημοκρατία και η ισοτιμία ήταν τα πρώτα που έμαθε από τον παπού της και τότε Δήμαρχο Αθηναίων Σπύρο Μερκούρη. Μαζί του έκανε τις πρώτες δημόσιες εμφανίσεις. Οι γονείς της, ο Σταμάτης Μερκούρης, που διατέλεσε Υπουργός και βουλευτής, και η μητέρα της Ειρήνης Λάππα χώρισαν νωρίς, αφού απέκτησε άλλο ένα παιδί, τον αδελφό της Μελίνας, Σπύρο Μερκούρη.
Η μικρή Μελίνα μεγαλώνει με τον παππού της και η πόρτα του αρχοντικού παραμένει ανοιχτή για όλους. Πρόσωπα της πολιτικής και των τεχνών επισκέπτονται καθημερινά το σπίτι. Οι στιγμές ηρεμίας για την οικογένεια ήταν λίγες και όπως αναφέρει η Μελίνα στην αυτοβιογραφία της, '' κανένα παιδί δεν θα μπορούσε να ελπίζει σε καλύτερη αταξία''.
Από μικρή ήταν η πιο ξανθιά και η πιο ψηλή από τα άλλα κοριτσάκια της ηλικίας της, παιδί αρκετά ανήσυχο και αντιδραστικό. Ως μαθήτρια στο Μαράσλειο δεν πήγαινε ποτέ καλά, το σκασιαρχείο ήταν μέσα στις καθημερινές της δραστηριότητες. .
Μόλις πέντε ετών, μπροστά σε ένα καθρέφτη, κάνει την πρώτη θεατρική της πρόβα καταφέρνοντας να κυλήσουν δάκρυα από τα μάτια της την κατάλληλη στιγμή τους πείθοντας έτσι τους γονείς της να αποκτήσει αυτό που επιθυμούσε. Στα 10 της χρόνια εισπράττει ένα μεγαλοπρεπές χαστούκι μπροστά στον κόσμο, από τη μητέρα της, όταν βρήκε ανεβασμένη σε ένα τραπέζι καφενείου στις Σπέτσες να παίζει την πρώτη αυτοσχέδια παράστασή της.
Δεν έκρυψε ποτέ τις σχέσεις και μιλούσε πάντα ανοιχτά για τους άνδρες της ζωής της. Η συντηρητική ζωή της Ελληνίδας νοικοκυράς δεν ταίριαζε στην ιδιοσυγκρασία της.
Στα 14 χρόνια ερωτεύεται τον ηθοποιό Σπύρο Παππά και 17 ετών γνωρίζει τον βαθύπλουτο Πάνο Χαροκόπο που την ερωτεύεται τρελά. Ο Χαρακόπος παίρνει διαζύγιο από τη γυναίκα του και η Μελίνα του θέτει όρο πως θα τον παντρευτεί αν της παραχωρήσει γραπτώς την άδεια να γραφτεί στη σχολή θεάτρου. Παντρεύονται κρυφά και ταχυδρομούν ένα λακωνικό τηλεγράφημα στους γονείς της. ''Γάμος Ετελέσθη''. Η Μελίνα για άλλη μια φορά τα καταφέρνει. Το Σεπτέμβριο του 1938 γίνεται δεκτή στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου.
Στο Παρίσι γνωρίζει τον Μαρσέλ Ασάρ. Η Μελί εμφανίζεται στη θεατρική σκηνή της Πόλης του Φωτός και πίνει καφέ με τον Ζαν Κοκτώ, τον Ζαν Πωλ Σαρτρ, την Κολέτ, τη Φρανσουάζ Σαγκάν.
Η Γκρέτα Γκάρμπο , η Πασιονάρια και η Εντιθ Πιαφ υπήρξαν τρία μυθικά πρόσωπα για την ίδια. Τις θαύμαζε, τις λάτρευε και τις αγαπούσε, την πρώτη για την τέχνη της δεύτερης για τη στάση της και τη δράση της στην αντίσταση και την τελευταία για την ανεπανάληπτη φωνή της.
Το 1955 η Μελίνα είναι ήδη μια διάσημη ηθοποιός του θεάτρου. Η πρώτη της κινηματογραφική δουλειά γίνεται στην ιστορική ταινία '' Στέλλα'' του Μιχάλη Κακογιάννη, ένα θεατρικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλη διασκευασμένο ειδικά για το στυλ και τον χαρακτήρα της Μελίνας. Η ΣΤΕΛΛΑ προκαλεί τα χρηστά ήθη της εποχής, και γίνεται σύμβολο της γυναικείας χειραφέτησης.
Η ΣΤΕΛΛΑ πάει στις Κάννες και η Μελίνα είναι υποψήφια για το 1ο βραβείο γυναικείας ερμηνείας. Παρότι η επιτροπή αποφασίζει να μην δώσει βραβείο , εκείνη η χρονιά που θα σταθεί μοιραία τόσο για την προσωπική της ζωή όσο και για τη Διεθνή της καριέρα. Η Μελίνα ξεχωρίζει έναν άνδρα στο βάθος να σπρώχνει και να φωνάζει το όνομά της προσπαθώντας να την πλησιάσει. Είναι ο Ζυλ Ντασσέν, ο Τζούλης όπως η ίδια τον αποκαλούσε χαϊδευτικά στη διάρκεια της κοινής τους ζωής. Ήταν ο μέντορας, ο άνδρας, ο έρωτας…που άλλαξε για πάντα τη ζωή της.
Ο φακός λατρεύει τη Μελίνα. Η ταινία ''Ποτέ την Κυριακή'' το 1960 της δίνει το εισιτήριο για τη μεγάλη δόξα. Η Μερκούρη επιστρέφει στο φεστιβάλ Κανών, βολτάρει στο Κρουαζέτ , πατάει το κόκκινο χαλί, φωτογραφίζεται , χαμογελάει παρέα με τον σύντροφό της Ζυλ Ντασσέν παίρνοντας το 1ο βραβείο γυναικείας ερμηνείας για την ταινία.
Το Πειραιώτικο γλέντι μεταφέρεται στις Κάννες και όλος ο τύπος της εποχής κάνει λόγο για το κέφι του ζευγαριού. Ο Γιώργος Ζαμπέτας παίζει μπουζούκι η Μελίνα παραδίδει μαθήματα χασάπικου ενώ ο Ζυλ Ντασσέν χορεύει μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Λέγεται ότι εκείνο το βράδυ το ζευγάρι έσπασε 4.000 ποτήρια από τρελό κέφι. Η ταινία προτείνεται για 5 Όσκαρ που κερδίζει ο Μάνος Χατζιδάκις για τη μουσική του.
Στη θεατρική και κινηματογραφική της καριέρα συνεργάζεται με κορυφαία ονόματα της ελληνικής και παγκόσμιας Τέχνης όπως με τον Δημήτρη Μυράτ, την Ειρήνη Παππά, τον Τίτο Βανδή, τον Κάρολο Κουν, τον Μάνο Κατράκη, τον Γιώργο Παππά, τον Μάνο Χατζιδάκη, τη Μίκη. Θεοδοράκη, Μιχάλη Κακογιάννη, Ιάκωβο Καμπανέλλη και τους Ζιλ Ντασσέν, Άντονι Πέρκινς, Ρόμι Σνάιτερ, Πίτερ Ουστίνοφ, Λόρενς Ολιβιέ, και πολλούς άλλους
Παράλληλα με τη θεατρική και κινηματογραφική της καριέρα σε Ελλάδα και εξωτερικό η Μελίνα κυκλοφορεί πάνω από 15 δίσκους, με ερμηνείες έργων των Μάνο Χατζηδάκι, Μίκη Θεοδωράκη, Σταύρο Ξαρχάκο, Γιάννη Μαρκόπουλο, Βασίλη Τσιτσάνη, Κουρτ Βάιλ και Μπέρτολτ Μπρεχτ.
Το 1961 ο Ζυλ Ντασσέν χαρίζει στη Μελίνα τη ''Φαίδρα'' όπου η μουσική υπογράφει ο Μίκης Θεοδωράκης και η Μελίνα πρωταγωνιστεί με τον σταρ του Χόλιγουντ Αντώνυ Πέρκινς. Για τις ανάγκες των γυρισμάτων χρειάστηκε ο χώρος του βρετανικού μουσείου όπου βρίσκονται τα γλυπτά του Παρθενώνα. Οι Βρετανοί ζήτησαν να πληρωθούν προκειμένου να επιτρέψουν στο Ελληνικό συνεργείο να κινηματογραφήσει την αίθουσα με τα γλυπτά. Η Μελίνα θυμώνει και στο μυαλό της γεννιέται η ιδέα της επιστροφής των Μαρμάρων.
Ο Ζυλ Ντασσέν παίρνει διαζύγιο από τη βιολονίστα Μπεατρίς Λόουνερ και το 1966 παντρεύεται τη Μελίνα με πολιτικό γάμο στην Ελβετία…..
Τα μεσάνυχτα της 21ης Απριλίου του 1967, ο Μάνος Χατζιδάκις τηλεφωνεί στη Μελίνα. Την πληροφορεί ότι έγινε
πραξικόπημα . Οι συνταγματάρχες είχαν κυκλοφορήσει τουριστικά φυλλάδια πουλώντας την Μελίνα ως ατρακτιόν της Ελλάδας.
Η Μελίνα Μερκούρη αντιδρά. Δηλώνει στον ξένο τύπο ότι δεν μπορεί πλέον να τραγουδάει και να χορεύει ως ανέμελη Ελληνίδα γιατί στη χώρα της κυβερνούσαν το στρατοδικείο και τα βασανιστήρια. Η Χούντα της αφαιρεί την Ελληνική Ιθαγένεια.
Ζει εξόριστη στο Παρίσι, κάνει πολιτική περιοδεία σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες, γνωρίζει τον Ανδρέα Παπανδρέου, συμμετέχει σε διαδηλώσεις, απεργίες, συναυλίες και τραγουδά ενάντια στους συνταγματάρχες. Η χούντα απαγορεύει τα τραγούδια της στην Ελλάδα και δεσμεύει την περιουσία της. Ο θάνατος του πατέρα της το 1968 την βρίσκει στο εξωτερικό. Το 1969, στο θέατρο της Γένοβας γίνεται βομβιστική επίθεση εναντίον της με βόμβα 5 κιλών η οποία και εκρήγνυται, χωρίς ευτυχώς θύματα. Όταν πεθαίνει η μητέρα της το 1972, η είσοδος της στη χώρα για λίγες μόνο ώρες.
Μετά την πτώση της χούντας επιστρέφει στην Ελλάδα και ως ιδρυτικό μέλος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος κατεβαίνει το 1974 υποψήφια Βουλευτής στη Β' περιφέρεια Πειραιά αλλά χάνει την για 33 ψήφους. Το Νοέμβριο του 1977 εκλέγεται βουλευτής. Το 1981 η Μελίνα Μερκούρη ορκίζεται υπουργός πολιτισμού. Η υπουργική της καρέκλα παραμένει σταθερή για οκτώ ολόκληρα χρόνια χωρίς να μετακινηθεί ούτε ένας ανασχηματισμός του Ανδρέα Παπανδρέου.
Ένα από τα σημαντικά οράματα που θέλησε πάση θυσία να χρησιμοποιήσει ήταν η επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα, που έκλεψε και αφαίρεσε ο Λόρδος Έλγιν και που μέχρι σήμερα δυστυχώς βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο.
Ως Υπουργός πολιτισμού έθεσε επίσημο θέμα τον Ιούλιο του 1982 στο Μεξικό, στη Διεθνή Διάσκεψη Υπουργών Πολιτισμού της UNESCO. Ο στόχος μετατράπηκε σε αγώνα και αυτός ο αγώνας δεν σταμάτησε μέχρι τον θάνατό της.
Καταβεβλημένη από πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο άφησε την τελευταία της πνοή στο νοσοκομείο Memorial της Νέας Υόρκης. Το απόγευμα της Κυριακής της 6ης Μαρτίου 1994 που η Μελίνα περνάει στην ιστορία...
Κηδεύτηκε δύο ημέρες μετά με τιμές Πρωθυπουργού στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Η είδηση του θανάτου της το γύρω του κόσμου προκαλώντας έκανε εκδηλώσεις συγκίνησης. Ο Διεθνής τύπος πλημμύρισε από Ελλάδα '' Η τελευταία Ελληνίδα Θεά'' ήταν ο ενδεικτικός τίτλος της Ιταλικής εφημερίδας Κοριέρε ντελά Σέρα….
Την ώρα της κηδείας της τα θέατρα και τα μαγαζιά στο Brodway παρέμειναν κλειστά ενώ η 6η Μαρτίου, ημέρα του θανάτου της, έχει ορισθεί από την UNESCO ως παγκόσμια ημέρα Πολιτισμού.
Η πολύμορφη προσωπικότητά της, η αγωνίστρια της Δημοκρατίας, η σπουδαία ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου, η πολιτική , που σηματοδότησε με την παρουσία της τον πολιτισμό της Ελλάδας, έζησε μια ζωή όπως την ήθελε…γεμάτη οράματα, ελπίδες, έρωτες , συγκρούσεις αλλά και αγωνίες….
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου